کپنوگراف

کپنوگراف چیست؟

نام اختصاری: مانیتورینگ CO2 اشباع شده، End Tidal CO2 (ETCO2)

 کپنوگراف به چه معنی است؟

 Capno : دی اکسید کربن Graph : صفحه نمایش جهت خواندن و ثبت کردن

برای چه به کار می‌رود؟

کپنوگراف میزان گاز CO2 در حجم هوای اشباع شده از ریه های بیمار را نشان می‌دهد.

فیزیولوژی :

 سلول های بدن انسان نیاز به اکسیژن دارند، و این اکسیژن توسط خون به آنها می‌رسد. O2 به سلول ها تحویل داده می‌شود و پس از مصرف آن به وسیله سلول ها، گاز CO2 سمی تولید شده با گردش خون خارج می‌شود. خون، گاز CO2 را به سمت مویرگ های موجود در ریه ها هدایت کرده تا در بازدم های بعدی به فضای خارج فرستاده شوند.

چگونه کار می‌کند؟

دو نوع کپنوگراف به نام هایMain stream و Side stream وجود دارد. کپنوگراف های Main stream دارای یک سنسور CO2 هستند، که به یک تعدیل کننده راه هوائی متصل شده است. این تعدیل کننده بین تیوب مربوط به داخل نای بیمار و جریان هوائی ونتیلاتور قرار می‌گیرد. سنسور از یک منبع نوری، یک واحد نمونه گازی و یک فیلتر برشی چرخ مانند مرتبط با آشکازساز نوری تشکیل شده، که وظیفه فرستادن نور مادون قرمز(Infra red) از طریق تعدیل کننده را به عهده دارد. نور مادون قرمز توسط CO2 در جریان هوای بیرون رونده جذب می‌شود. هر چه میزان گاز CO2 بیشتر باشد، میزان نور مادون قرمز بیشتری جذب شده و نور کمتری به آشکار ساز می‌رسد. در این صورت سیگنال تولید شده به کپنوگراف فرستاده می‌شود، تا نمودار مربوطه بر روی صفحه نمایش ترسیم شود. کپنوگراف های نوع Side stream از گاز موجود در مسیر هوایی از طریق یک لوله کوچک نمونه برداری می‌کنند در مکانی مشابه با محل قرارگیری سنسور کپنوگراف Main stream تمامی اندازه گیری ها و پردازش سیگنال در درون خود کپنوگراف Side stream انجام می‌شود به روشی مشابه کپنوگراف Main Stream

فلومتر پزشکی

فلومترها تجهیزاتی هستند که میزان فلوی گازهای پزشکی چون اکسیژن، هوا، اکسید نیتروژن و . . . را اندازه گیری و کنترل می کنند.

فلومتر به چه معنی است؟

فیزیولوژی گازهای پزشکی مانند اکسیژن، هوای تنفسی، اکسید نیتروژن نمونه گازهائی هستند که در ماشین های بیهوشی، ونتیلاتورها و یا مستقیما از طریق ماسک های تنفسی برای بیمار مورد استفاده قرار می گیرند. گاز اکسیژن به منظور افزایش سطح اکسیژن خون بیمارانی که مشکلات تنفسی دارد به کار می رود. ترکیب اکسید نیتروس و اکسیژن (entonox) برای کاهش درد و آرامش ماهیچه ها مورد استفاده قرار می گیرد. گازهای تنفسی و اکسیژن در ونتیلاتورها کاربرد دارند. فلومترها در تمامی موارد ذکر شده قابل استفاده خواهند بود.

چگونه کار می کند؟

فلومتر یک لوله شیشه ای باریک شونده به همراه یک گلوله فلزی که به واقع مسیری برای حرکت گاز درون لوله است. با افزایش حجم گاز درون لوله، گلوله در داخل این فضا به سمت بالا حرکت می کند که شاخصی برای نرخ فلوی گاز داخل لوله است. فلومترها مشخصا برای تمامی گازها طراحی شده اند، که البته نرخ فلو وابسته به ویسکوزیته و دانسیته گاز مورد استفاده است. تنها لوله و گلوله فلزی از اقلام تعمیری در فلومترها هستند. برخی از این ابزار یک دریچه شماره بندی شده برای اندازه گیری میزان فلو دارند که همانند نوع قبلی، تنها این لوله مندرج از اجزای تعمیری فلومتر به شمار می رود. عمدتا دریچه های سوزن مانند برای کنترل میزان فلوی عبوری مورد استفاده قرار می گیرند. زمانیکه این دریچه باز است، روزنه اطراف سوزن بزرگتر شده و فلو افزایش می یابد. در صورت بسته شدن، دریچه نباید بیش از اندازه سفت شود، زیرا به مرور زمان باعث نشتی گاز از فلومتر می شود.

واحد اندازه گیری فلو :

لیتر بر دقیقه

ماشین بیهوشی ventilator

  مفاهیم پایه
نام لاتین: Ventilator
Vent:حرکت آزادانه گاز( هوا) به داخل یا خارج .

Ventilator: ‌ونتیلاتور دستگاهی است که کار تنفس را برای بیمارانی که به طور موقت یا دائم دچار مشکلات تنفسی هستند انجام می دهد.

فیزیولوژی

جایگزینی اکسیزن و خارج شدن دی اکسید کربن توسط ریه ها صورت می گیرد.اکسیژن هوای فرو برده شده به داخل ریه‌ها به خون منتقل شده و دی اکسید کربن از طریق سیستم گردش خون به ریه ها باز گردانده می شود تا از آنجا دفع شود.
هوای دمیده شده به داخل ریه ها شامل 79 درصد نیتروژن، 96/20 درصد اکسیژن و 04/ 0 درصد دی اکسید کربن بوده و هوای بازدم خارج شده از ریه ها شامل 79 درصد نیتروژن ، 17 درصد اکسیژن ، و 4 درصد دی اکسید کربن است.  ‌
چگونه کار می کنددستگاه ونتیلاتور اکسیژن و هوا را به میزان مورد نیاز برای بدن با هم ترکیب نموده ، سپس آن را توسط تیوب های مخصوصی تحت عنوان "مدار تنفسی" به بیمار تحویل می دهد . گاز (هوا) موجود در و نتیلاتور قبل از تحویل به بیمار ، تبدیل به بخار مرطوب شده و سپس از طریق مدار تنفسی منتقل می شود.  ‌
نیاز به ونتیلاتور  ‌
به طور کلی هر بیماری که سیستم تنفسی وی نتواند پاسخگوی نیازهای تنفسی اش باشد ، نیازمند سیستم کمک تنفسی است و عمد تاً به بیماریهای قلبی- ریوی مرتبط است.این دستگاه معولاً در بخش های    ICU, CCU, NICو البته اورژانس وجود دارد.
تنظیمات دستگاهپارامترهای زیادی قبل از اتصال دستگاه ونتیلاتور به بیمار و حتی حین عملکرد دستگاه قابل تنظیم توسط پزشک  خواهد بود.
برخی از این پارامترها عبارت است از :
حالت کاری دستگاه   CMV-SIMV-CPAP.حجم جاری (حجم هوای دم یا بازدم در مد تنفسی طبیعی حدود500 میلی لیتر . ) نرخ جریان هوا ، فشار هوا وحجم در دقیقه ( حجم هوای دم و بازدم در هر دقیقه.)
مشکلات دستگاه
معمولاً لوله های هوا و اتصالات دچار مشکل می شوند . لوله های آسیب دیده و پوسیده باید سریعاً تعویض شود .مرطوب ساز و نبولایزرها احتمال مسدود شدگی دارند،  تمیز کردن مداوم آنها ضروری است . در صورتی که مایع ( خون، ادرار، سالین، بتادین، آب و ... ) وارد دستگاه شود لازم است دستگاه سریعاً باز و قسمت های آسیب دیده (سوییچ ها، رله ها، موتورها یا فیلترهای هوا ) تعویض شود. چک کردن ماهانه جریان نشت الکتریکی و کالیبراسیون هر 6 ماه یک بار الزامی است.
فیلترهای هوایی لوله بیمار باید مرتباً تمیز یا تعویض شود . لامپ ها، سویچ ها، وسایل فعال کننده ، موتورها و هیترها، وسایل الکتریکی است که به صورت متناوب نیاز به بررسی و تعویض دارد .
شستشو و نگهداری ونتیلاتور- امروزه انواع فراوانی از ونتیلاتور مورد استفاده قرار می گیرد که اکثر آنها با استفاده از فیلتر ، به خوبی محافظت شده و لزوم ضد عفونی نمودن دستگاه را به طور قابل توجهی کاهش داده است . در مورد استفاده از فیلتر باید به موارد زیر توجه داشت:
- برای هر بیمار فیلتر جداگانه استفاده شده و پس از جدا شدن بیمار از ونتیلاتور برای بیمار بعدی فیلتر مجدد گذاشته شود.
- برای بیمارانی که به مدت طولانی از ونتیلاتور استفاده می کنند، باید فیلتر هر 48 ساعت تعویض شود.
- قسمت های مرطوب کننده ونتیلاتور را می توان با استفاده از ماشینهای شستشو یا بخار با درجه حرارت کم ( 70 درجه سانتیگراد ) ضد عفونی کرد . پس از جدا شدن بیمار از ونتیلاتور قسمت مرطوب کننده باید شسته و خشک شده ، سپس برای بیمار بعدی استفاده شود. در مورد بیمارانی که به مدت طولانی از ونتیلاتور استفاده می شود شستشوی آن هر 48 ساعت توصیه می شود.
- خشک شدن تمامی قسمتها برای استفاده مجدد ضروری بوده و رشد میکروارگانیسم ها به طور قابل توجهی کاهش می دهد.

ارزش بالینی و نحوه عملکرد دستگاه اسپیرومتر

یکی دیگر از تجهیزات پزشکی که امروزه نقش به سزایی در تعیین بیماریهای حاد دستگاه تنفسی دارد دستگاه اسپیرومتر است که به وسیله آن میتوان حجم تنفسی شخصی را اندازه گیری کرد و به واسطه تحلیل نتایج آن و مقایسه آن با مقادیر مورد انتظار میتوان بیماری های ریوی از قبیل آسم و... را تشخیص داد.

اسپیرومتر در نوع ها و فن آوری های مختلف ارایه میشود . جهت آشنایی با شکل کلاسیک و آشنایی با شماتیک آن میتوان از نوع ابتدایی آن یعنی اسپیرومتر روان کننده با آب را مثال زد و تشریح نمود. در دستگاه کلاسیک آن یک ظرف پر از آب که به صورت استوانه ای است وجود دارد که یک سرپوش یه صورت وارونه درون ظرف آب قرار میگیرد و یک لوله فضای هوای زیر سرپوش را به دهان شخص (جهت عمل دم و بازدم) متصل میکند. انتهای سرپوش توسط یک نخ و قرقره به یک وزنه در حالت تعادل متصل شده است و در میان نخ یک قلم جهت ثبت گراف وجود دارد.

وقتی شخص عمل دم و بازدم را انجام میدهد به واسطه ی نیرویی که از طریق انجام دم و بازدم یه سرپوش وارد میسازد سبب میگردد که وزنه از حالت تعادل خارج شده و به سمت بالا و پایین حرکت کند.و تغیرات حجم فضای زیر سرپوش که عبارت است از همان تغیرات حجم تنفسی بر روی یک کاغذ متحرک توسط قلم دستگاه ثبت میگردد. در واقع این اساس کار اسپیرومتر است ولی امروزه از فن آوری های جدید در این دستگاه استفاده شده است.... دستگاه از یک قسمت که جهت رعایت نکات بهداشتی بر روی آن یک لوله مقوایی قرار میگیرد جهت انجام عمل دم و بازدم تشکیل شده در داخل همین قسمت از سنسورهایی تشکیل شده است که نسبت به هوای ورودی و خروجی حساس بوده و ورودی را به صورت سیگنالی به برد دستگاه اصلی که مجموعی از مدارات و میکروپروسسر هاست انتقال میدهد و سرانجام نتیجه به صورت گراف توسط مانیتور دستگاه نشان داده میشود که قابلیت پرینت را نیز دارا میباشد.

یک نمونه از نتیجه دستگاه که بستگی به نوع نفس کشیدن شخص دارد

برخی دیگر از نمونه های دستگاه که به صورت پرتابل(portable) ارایه شده اند.